Marlena Norowska

1 Wprowadzenie

Geneza
Projekt jest eksperymentem i eksploracją techniki wypału ceramicznego — obwara. Jest to wypał ceramiki polegający na zanurzeniu naczynia, wyjętego prosto z pieca, w sfermentowanym roztworze, a następnie schłodzeniu w czystej wodzie. Technika, często nazywana także baltic raku lub obvara firing, ma swoje korzenie w Europie Wschodniej XII wieku. Technologia stosowana była głównie przez ludy Bałtyckie, (tereny dzisiejszej Litwy, Łotwy, Estonii, Białorusi i części Rosji), kiedy nie znano jeszcze metody szkliwienia. W zależności od regionu funkcjonują nazwy: Raugo keramika na Litwie, Rūdītā keramika na Łotwie oraz Oбварная керамика w Rosji i Białorusi.

Estetyka
Estetykę obwary najłatwiej skojarzyć ze zwęgloną kością słoniową. Spektrum wzorów jest bardzo szerokie — sięga od nieregularnych czarno beżowych oczek, przez brązowo rude zacieki aż po tekstury przypominające rdzewiejące żelazo. Przeważającymi kolorami jest czerń, ciemny brąz, grafit. Wśród nich występują kontrastowo jaśniejsze plamy bieli i beżu. Kolory ziemi sprawiają, że obwara nadaje wyrobom ceramicznym pierwotnego, surowego charakteru.
Wynik wizualny obwary jest zależny od wielu zmiennych; rodzaju gliny, użytego zakwasu a także sposobu wypału. Niektórzy twierdzą, że wpływ na osiągnięty efekt mają także warunki atmosferyczne.
    Począwszy od rodzaju użytej gliny:
Niektórzy polecają glinę o wysokiej zawartości szamotu, ponieważ dobrze znosi szok termiczny podczas studzenia w wodzie. Jednak odpowiednio dobrana temperatura pozwala na wypał niemal każdej gliny, a nawet porcelany. Na glinie o czerwonych i brunatnych odcieniach wzory obwary odznaczają się w subtelniejszy sposób z racji zlewania się kolorów. Dlatego poleca się jaśniejszą glinę z większą zawartością kaolinu.
    Przez wykończenie powierzchni:
Niektórzy przed pierwszym wypałem pokrywają prace angobą terra sigillata, powszechnie używaną w Imperium Rzymskim. Dzięki niej ówczesne prace mniej nasiąkały wodą i były błyszczące. W zależności od sposobu lepienia lub odlewania także można uzyskać różne efekty wykończenia czerepu (patrz zdjęcia poniżej).
    Przez składniki roztworu wodnego:
Zazwyczaj do sporządzenia mieszanki używa się wody, cukru, mąki pszennej i drożdży. W niektórych regionach dodaje się też soku z kwaszonej kapusty, buraków lub grochu.
    Po grubość ścianki i temperaturę wypału:
Grubość ścianki przy technologii obwary powinna być taka sama jak przy standardowych metodach wypału, tzn. 4-6 mm. Należy jednak pamiętać, że im cieńsza ścianka tym gorzej znosi szok termiczny podczas studzenia w wodzie. Zbyt gruba natomiast może popękać podczas pierwszego wypału.
Podczas pierwszego wypału prac stosuje się nieco wyższą temperaturę, niż standardowa dla wypału na biskwit, wynosi ona 900 - 1000 °C i trwa ok. 500 min. Drugi wypał natomiast trwa zdecydowanie krócej - ok. 150 min i używa się do niego specjalnego pieca — tzw. raku klin. Podczas tego procesu temperatura sięga do 850 -1100°C w zależności od możliwości pieca i właściwości wypalanych prac (rodzaj gliny, waga pracy, grubość ścianki).
Wspólnymi elementami dla wszystkich wariacji na temat obwary jest wypał w piecu do raku oraz zanurzanie gorących naczyń w sfermentowanym roztworze wodnym.